آنچه باید درباره رشته بیوتکنولوژی بدانیم [صفر تا ۱۰۰]

آنچه باید درباره رشته بیوتکنولوژی بدانیم

رشته بیوتکنولوژی که از با نام زیست فناوری هم یاد می‌شود، یکی از رشته‌های شاخه‌‌ی علوم زیست شناسی به حساب می‌آید. این رشته به منظور استفاده و به کارگیری از تجهیزات و ابزارآلات جهت ارتقاء و پیشرفت سطح خدمات پزشکی و برای به کارگیری شیوه‌های علمی جهت حل مسائل و مشکلات پزشکی فعالیت می‌کند.

لازم به ذکر است که کلمه بیوتکنولوژی از ترکیب دو واژه بیو و تکنولوژی تشکیل شده است. بیو به معنای زنده و تکنولوژی به معنای شیوه‌های علمی می‌باشد. لذا در تعریفی دیگر می‌توان گفت که رشته بیوتکنولوژی، عبارت است از مجموعه‌ی کاملی از تکنولوژی‌ها، فناوری‌ها، تجهیزات و ابزارآلات پیشرفته و علمی کاربردی که در اختیار کارشناسان و متخصصان رشته زیست فناوری قرار می‌گیرد تا این متخصصین بتوانند با بررسی کامل و دقیق حول موجودات زنده از جمله انسان، به بررسی آن‌ها بپردازند.

از جمله‌ی مهمترین حیطه‌های عملکرد رشته زیست فناوری می‌توان به فعال سازی ژن‌های موجودات زنده در بدن دیگر موجودات، بهینه کردن صنایع شیمیایی و دارویی و تلاش برای تولید محصولات دارویی و خوراکی با عوارض کمتر، بررسی شیوه تولید مثل و تکثیر موجودات زنده و بالا بردن سطح کیفی زندگی آن‌ها و … اشاره کرد. در ادامه اطلاعات کامل‌تری در خصوص رشته بیوتکنولوژی ارائه خواهیم کرد، پس این مقاله درس جت را تا انتها دنبال نمایید.

آشنایی با مهمترین هدف های رشته زیست فناوری

همانطور که ذکر شد، رشته بیوتکنولوژی به منظور پیشرفت سطح خدمات پزشکی و حل مشکلات این حوزه و بهینه سازی نژاد موجودات زنده فعالیت می‌کند. از جمله‌ی مهمترین اهداف این رشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پیشرفت و ارتقاء سطح علم بیوتکنولوژی.
• برطرف کردن نیازهای جامعه پزشکی کشور در حوزه‌ی تجهیزات.
• ایجاد شیوه‌های جدید و نوین در حوزه پزشکی
• تحقیقات در حوزه زیست فناوری و تلاش برای بهبود و بهینه سازی نژاد موجودات مختلف.
• شناسایی علل مشکلات میکرو ارگانیسم‌ها.

درس هایی که برای قبولی در رشته بیوتکنولوژی بیشترین ضریب را دارند؟

رشته بیوتکنولوژی در دو مقطع کارشناسی و دکترای پیوسته ارائه می‌شود. این رشته در هر دو مقطع در زیر گروه یک علوم تجربی قرار می‌گیرد. اما در خصوص ضرایب دروس در زیر گروه یک رشته علوم تجربی، لازم به ذکر است که درس زیست با ضریب ۴ در این زیر گروه، بالاترین ضریب را دارد. همچنین ضریب درس شیمی، سه، ضریب درس ریاضی و فیزیک دو و ضریب درس زمین شناسی برای این زیر گروه برابر با صفر است.

شرایط قبولی در رشته بیوتکنولوژی

برای قبولی در رشته بیوتکنولوژی، شخص باید بتواند ابتدا نمره لازم در کنکور تجربی را به دست بیاورد. همچنین در صورت داشتن مدال طلای المپیاد، شخص می‌تواند برای مصاحبه جهت قبولی در این رشته شرکت کند. لازم به ذکر است، اشخاصی که زیست فناوری را به عنوان اولویت اول خود انتخاب می‌نمایند، در اولویت بالاتری قرار خواهند گرفت.

در خصوص مصاحبه رشته بیوتکنولوژی نیز لازم به ذکر است که مصاحبه‌ی این رشته صرفا برای تشخیص توانایی و قابلیت متقاضی جهت شرکت در این رشته انجام می‌شود. در طی این جلسه، سوالات مختلفی در خصوص هدف متقاضی جهت تحصیل در این رشته، میزان شناخت او از رشته زیست فناوری و … پرسیده می‌شود. با این وجود، اولویت اول جهت قبولی در این رشته، رتبه شخص در کنکور سراسری است و مصاحبه اهمیت کمتری دارد.

آشنایی با مراحل و طول تحصیل رشته زیست فناوری

بیوتکنولوژی یک رشته سه مرحله‌ای است که این سه مرحله شامل مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری هستند. با توجه به آیین نامه‌ی وزارت علوم، طول کل این سه دوره ۹ سال زمان خواهد برد. با این وجود، به دلیل سختی‌هایی که در این رشته وجود دارد، اغلب زمان بیشتری برای فارغ التحصیلی در این سه مقطع نیاز است. این رشته دارای دکتری پیوسته است لذا برای گرفتن مدرک دکتری نیاز به شرکت در آزمون کنکور نیست. با این وجود، برای اینکه دانشجو بتواند در مقطع دکتری این رشته ادامه تحصیل بدهد، باید بتواند یک معدل حداقلی را در دوره کارشناسی ارشد کسب کند.

دوره کارشناسی رشته بیوتکنولوژی، شامل ۱۳۰ واحد درسی می‌باشد. مدت زمانی که برای این دوره در نظر گرفته شده، هفت ترم تحصیلی می‌باشد. برای اینکه شخص بتواند در مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل بدهد، باید دارای معدل حداقلی ۱۵ بوده و در یکی از آزمون‌های زبان نمره‌ی تعیین شده را کسب نماید.

دروس پایه مقطع کارشناسی رشته بیوتکنولوژی در جدول زیر آورده شده است:

همچنین دروس اختصاصی مقطع کارشناسی بیوتکنولوژی عبارتند از:

مقطع کارشناسی ارشد این رشته شامل ۲۸ واحد می‌باشد. مدت زمان تعیین شده برای این مقطع چیزی در حدود ۴ ترم یا دو سال است. لازم به ذکر است که از تعداد واحد یاد شده، ۶ واحد مربوط به پروژه کارشناسی ارشد می‌باشد.

مقطع دکتری این رشته اما شامل ۳۶ واحد است. ۲۴ واحد از این تعداد مربوط به رساله دکتری خواهد بود. لازم به ذکر است که شخص برای قبولی در این رشته باید بتواند در دوره کارشناسی ارشد، حداقل معدل ۱۶ را کسب کرده باشد. لازم به ذکر است که طول دوره‌ی دکتری رشته‌ی بیوتکنولوژی ۷ ترم تحصیلی است. همچنین شخص باید در انتها نمره ۱۶ را کسب نماید.

آشنایی با گرایش های رشته زیست فناوری

مقطع کارشناسی ارشد و دکترای رشته زیست فناوری شامل شش گرایش می‌باشد که عبارتند از:

• بیوتکنولوژی میکروبی: دانشجویان این گرایش در حوزه غذایی و دارویی، پروتئین‌ها، پلی ساکاری‌ها، قارچ‌ها، مخمرها و همچنین تولید آنزیم‌ها فعالیت خواهند کرد.
• بیوتکنولوژی پزشکی: دانشجویان این گرایش در حوزه تشخیص بیماری‌های عفونی و ویروسی، بیماری‌های ارثی و سرطانی، ژنتیک پزشکی، تعیین نقشه ژنی و درمان مولکولی، تولید واکسن‌های جدید و … فعالیت می‌کنند.
• زیست فناوری محیطی و دریایی: فعالیت دانشجویان این گرایش، در زمینه تصفیه فاضلاب، آلاینده‌های جامد که عمدتا خطرناک هستند، رفع آلودگی و مشکلات دریاها و اقیانوس‌ها، بهبود و بازسازی بیولوژیکی و همچنین استخراج معادن به وسیله بیولوژیک می‌باشد.
• بیوتکنولوژی مولکولی: این گرایش شامل مواردی مانند تولید آنتی بادی‌های منوکلونال، مهندسی پروتئین، مهندسی ژنتیک، سنسورهای بیولوژیک و … می‌باشد.
• مهندسی فرآیندهای زیستی: این گرایش به طراحی راکتورهای بیوشیمیایی، تکنولوژی فرآوری دارو، مواد غذایی و آنزیم‌ها خواهد پرداخت.
• بیوتکنولوژی گیاهی: این گرایش که از آن با نام بیوتکنولوژی کشاورزی نیز یاد می‌شود، مواردی مانند کشت بافت و سلول‌های گیاهی، مهندسی ژنتیک گیاهی، تولید نهال و بذر مناسب برای شرایط آب و هوایی نامساعد، بیماری‌های متداول، آفات، حشرات و موجودات موذی حوزه کشاورزی، تولید کودهای باکیفیت و هورمون‌ها و آنزیم‌های مناسب برای رشد بهتر گیاهان را شامل می‌شود.

آینده شغلی رشته زیست فناوری در بازار کشور

زیست فناوری یک رشته‌ی تقریبا نو و جدید است که هنوز نتوانسته جای خود را در بازار داخلی باز کند. با این وجود، توانایی‌های فارغ التحصیلان این رشته سبب شده که دانشجویان رشته‌ی بیوتکنولوژی آینده خوبی داشته باشند. با این وجود، در این روزها، عمده‌ی فرصت‌های شغلی که برای رشته بیوتکنولوژی وجود دارد، فرصت‌های تحقیقاتی و مطالعاتی است.

با این وجود، در سال‌های اخیر، استارتاپ‌ها و کسب و کارهای جدیدی در زمینه بیوتکنولوژی شروع به فعالیت کرده‌اند و توانسته‌اند نتایج قابل قبولی را کسب کنند. لذا فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند به رشد بازار کسب و کار و ایجاد فرصت‌های بهتر در این زمینه امیدوار باشند.

مهمترین وظایف شغلی بیوتکنولوژیست ها

فارغ التحصیلان رشته زیست فناوری، به دنبال دستکاری و بهبود بلوک ساختاری موجودات زنده هستند و در نتیجه از تکنیک‌های زیست شناسی مولکولی برای بهبود شرایط زیستی موجودات زنده استفاده می‌کنند. از جمله‌ی مهمترین وظایف شغلی بیوتکنولوژیست‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انجام تحقیقات کامل در حوزه‌های صنعتی و کمک به صاحبان صنایع غذایی، دارویی و سایر صنایع مربوطه.
• بررسی و ارزیابی تاثیر مواد شیمیایی در زندگی ما انسان‌ها.
• بهبود شرایط نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی.
• تعیین شیوه‌های جدید برای تحقیقات در حوزه‌های زیست فناوری.
• طراحی و تنظیم تجهیزات آزمایشگاهی جهت انجام آزمایشات صنعتی و نظارت بر روی آن‌ها.
• مطالعه و جمع آوری اطلاعات در حوزه مواد غذایی، بافت، نمونه خون، کشت باکتری و موجودات زنده، سلول‌های زنده و … و استفاده نتایج این مطالعات در حوزه‌های مختلف زیست فناوری.
• فعالیت در زمینه تولید و کشف داروها، واکسن، سرم‌های جدید برای بیماری‌های گوناگون
• فعالیت در مراکز تحقیقاتی به منظور پیشرفت و کشف بعدهای جدید رشته زیست فناوری.
• مقاوم سازی گیاهان و مزروعات کشاورزی در برابر بیماری‌ها و آفات با استفاده از فناوری‌های جدید.
• توسعه شیوه‌های درمان بیماری‌های مختلف.
• ارائه پیشنهادات جدید برای تصفیه فاضلاب و پساب‌های شهری و صنعتی و همچنین خاک و هوای آلوده با استفاده از شیوه‌های نوین و جدید.

شرایط ادامه تحصیل در رشته زیست فناوری در داخل و خارج از ایران

در خصوص شرایط ادامه تحصیل و فعالیت در رشته بیوتکنولوژی لازم به ذکر است که مراکزی مانند پژوهشگاه رویان، انستیتو پاستور و … به دنبال همکاری با دانشجویان زیست فناوری هستند. علاوه بر این، شرایط جهت مهاجرت تحصیلی و ادامه تحصیل در خارج از کشور نیز برای دانشجویان فعال در این رشته فراهم است.

از آنجایی که تکنولوژی جایگاه ویژه‌ای در کشورهای پیشرفته دارد، رشته بیوتکنولوژی نیز در این کشورها از بازار کار خوبی برخوردار است. در نتیجه همین موضوع سبب شده که شرایط تحصیل در دانشگاه‌های معتبر دنیا برای دانشجویان این رشته فراهم باشد. اصولا دانشجویان رشته زیست فناوری می‌توانند ادامه تحصیل در مقطع فوق لیسانس و یا دکتری به کشورهای پیشرفته سفر کنند.

توانایی های فارغ التحصیلان رشته بیوتکنولوژی

با توجه به شرایط رشته بیوتکنولوژی، مهارت‌های فارغ تحصیلان این رشته تا حد بسیار زیادی به تلاش‌های دانشجو در دوره دانشجویی وابسته است. در صورتی که شما در حین فرایند تحصیل، بتوانید در حوزه‌های پژوهشی فعالیت داشته باشید، می‌توانید با یادگیری اصول نظری و همچنین تکنیک‌های آزمایشگاهی، توانایی‌های قابل توجهی را به دست بیاورید.

برای داشتن یک رزومه خوب در رشته بیوتکنولوژی، دانشجو باید قبل از هر چیزی، باید روی کتاب‌های مرجع و به روز رشته خود تسلط کامل داشته باشد. بعد از آن گذراندن دوره‌های کارآموزی و کارورزی و حتی اشتغال پاره وقت می‌تواند تجربه‌ی شخص را در این زمینه بسیار بالا ببرد و به درک مطالب کمک کند. پس آن، انجام کارهای پژوهشی و چاپ مقاله در ژورنال‌های بین المللی مانند ISI نیز می‌تواند تا حدود زیادی به پیشرفت شغلی شخص و افزایش مهارت‌های او در آینده کمک کند. علاوه بر این، ارتقاء سطح زبان انگلیسی نیز در پیشرفت فارغ التحصیلان این رشته نقش مهمی را بازی می‌کند.

پاسخ به چند سوال متداول

۱) آیا امکان انجام کار همزمان با تحصیل در رشته زیست فناوری وجود دارد؟

پاسخ به این سوال کاملا به شخص و مهارت‌ها و شرایط او بستگی دارد. با این وجود، در دوره کارشناسی به دلیل حجم بالای واحدها، شاید امکان تحصیل و کار به صورت همزمان فراهم نباشد. اما در دوره کارشناسی ارشد و دکتری شخص می‌تواند همزمان با تحصیل، در حوزه زیست فناوری فعالیت داشته باشد.

لازم به ذکر است که برخی از مراکز معتبر، امکان کار پژوهشی و تحقیقاتی را برای دانشجویان فراهم کرده‌اند که می‌تواند فرصت شغلی خوبی برای دانشجویان رشته زیست فناوری به حساب بیاید.

۲) آیا شرایط برای کارآفرینی در رشته بیوتکنولوژی وجود دارد؟

از آنجایی که محصولات و دستگاه‌های مورد نیاز جهت فعالیت در این حوزه، در دسته‌ی فناوری‌های پیشرفته قرار می‌گیرند، دستیابی به آن‌ها نیازمند مهارت کافی و همچنین هزینه‌ی گزاف است. لذا کارآفرینی برای اشخاصی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، چندان ساده نخواهد بود. با این وجود، در صورت داشتن روحیه کارآفرینی و همکاری و همچنین هوش و تجربه کافی، می‌توان ایده‌های جذابی را جهت فعالیت در این زمینه ارائه نمود و سرمایه گذارانی را جذب کرد.

۳) فارغ التحصیلان رشته زیست فناوری می‌توانند به چه حوزه‌هایی کمک کنند؟

با توجه به آنچه گفته شد، فارغ التحصیلان رشته بیوتکنولوژی می‌توانند در حوزه پزشکی و داروسازی فعالیت گسترده‌ای انجام دهند. همچنین امکان همکاری با صنایع غذایی، کشاورزی و حتی صنایع زیست محیطی نیز برای بیوتکنولوژیست‌ها فراهم است.

۴) برای قبولی در رشته زیست فناوری، باید به کدام یک از دروس دبیرستان علاقه مند باشید؟

همانطور که ذکر شد، رشته بیوتکنولوژی جزو رشته‌های علوم تجربی است. همانطور که از نام این رشته هم مشخص است، درس زیست نقش مهمی برای قبولی و موفقیت در این رشته بازی می‌کند. لازم به ذکر است که مباحث زیست مولکولی، جایگاه ویژه‌ای در رشته زیست فناوری دارند. علاوه بر این، درس شیمی نیز از اهمیت بالایی برای قبولی و موفقیت در این رشته برخوردار است.