معرفی رشته فیزیوتراپی [صفر تا ۱۰۰]

معرفی رشته فیزیوتراپی

فیزیوتراپی که به عنوان فیزیکال تراپی نیز شناخته می شود، یک حرفه مراقبت های سلامتی است که بر ارزیابی، تشخیص، درمان و پیشگیری از آسیب های فیزیکی، ناتوانی ها و درد تمرکز دارد. هدف رشته‌فیزیوتراپی ارتقای حرکت، عملکرد و کیفیت زندگی از طریق ابزارهای فیزیکی مانند ورزش، درمان با ماساژ با دست و سایر مداخلات درمانی است. عمل فیزیوتراپی دارای تاریخچه طولانی و غنی است و در طول سال ها به طور قابل توجهی تکامل یافته و به یک جزء مهم از مراقبت های بهداشتی مدرن تبدیل شده است. در ادامه این مقاله درس جت، تاریخچه فیزیوتراپی، دامنه عمل آن و نقش آن در مراقبت های بهداشتی معاصر را بررسی خواهیم کرد.

تاریخچه فیزیوتراپی

ریشه رشته‌فیزیوتراپی را می توان در یونان باستان جستجو کرد، جایی که پزشکان از ورزش و ماساژ برای درمان اختلالات اسکلتی- عضلانی استفاده می کردند. با این حال، عمل مدرن فیزیوتراپی در اواخر قرن نوزدهم با کار Per Henrik Ling، فیزیولوژیست سوئدی که سیستمی از تمرینات درمانی به نام ژیمناستیک سوئدی را توسعه داد، آغاز شد. سیستم ورزش لینگ بر استفاده از حرکت و کشش برای ارتقای سلامت جسمی و پیشگیری از بیماری ها تاکید داشت و در اروپا و ایالات متحده به طور گسترده ای محبوب شد.

در اوایل قرن بیستم، فیزیوتراپی به یک حرفه جا افتاده در بسیاری از کشورها تبدیل شد. اولین انجمن سازمان یافته رشته‌فیزیوتراپی در سال ۱۸۹۴ در انگلستان تأسیس شد و به دنبال آن انجمن فیزیوتراپی آمریکا در سال ۱۹۲۱ تشکیل شد.بعد از این تاریخ، فیزیوتراپیست ها شروع به کار در بیمارستان ها و کلینیک ها کردند و بیمارانی با طیف وسیعی از بیماری ها، از اختلالات عصبی گرفته تا صدمات ورزشی و دردهای مزمن، را درمان کردند.

فیزیوتراپ کیست و چه وظایفی دارد؟

فیزیوتراپ کسی است که شرایط فیزیکی و روحی بیمار را مورد بررسی قرار داده و طبق تشخیص علمی خود و دستور پزشک معالج بیمار، یک برنامه و روش درمانی مناسب برای بیمار تدوین و روند درمان را شروع می کند.

فیزیوتراپیست ها وظایفی نیز برعهده دارند که برای تبدیل شدن به یک فیزیوتراپیست خوب باید در انجام این وظایف کوشا باشند. از جمله ی این وظایف می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• حفظ آرامش و صبر و حوصله ی زیاد به خرج دادن
• انجام برنامه های فیزیوتراپی برای بیماران
• آموزش حرکات فیزیوتراپی و ورزشی به بیمار و خانواده بیمار جهت تسریع درمان
• مشاوره دادن به بیمار جهت پرهیز غذایی و ورزشی
• بررسی روند پیشرفت درمان
• توجه به تشخیص پزشک بیمار و تهیه گزارش روند درمان برای پزشک بیمار

دامنه عمل فیزیوتراپی

امروزه، فیزیوتراپی در بسیاری از کشورها یک حرفه کاملاً قانونی است و فیزیوتراپیست ها برای تبدیل شدن به پزشکان دارای مجوز ملزم به گذراندن دوره های آموزشی هستند و همچنین باید استانداردهای اخلاقی و حرفه ای را در کار خود رعایت کنند.

دامنه عمل فیزیوتراپی بسیار گسترده است و طیف وسیعی از شرایط و موقعیت ها را در بر می گیرد. فیزیوتراپیست ها با بیماران در هر سن و پیشینه، از نوزادان گرفته تا افراد مسن، کار می کنند و ممکن است در بخش های مختلف مراقبت های بهداشتی، از جمله بیمارستان ها، کلینیک ها، مراکز توانبخشی، و مطب های خصوصی کار کنند.

برخی از بیماری های رایجی که فیزیوتراپیست ها درمان می کنند شامل آسیب های اسکلتی- عضلانی مانند رگ به رگ شدن، کشیدگی و شکستگی و همچنین اختلالات عصبی مانند سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس و بیماری پارکینسون است. فیزیوتراپیستان همچنین با بیماران مبتلا به درد مزمن، بیماری های قلبی ریوی و آسیب دیدگان ورزشی نیز کار کنند.

درمان های فیزیوتراپی ممکن است شامل ورزش درمانی، درمان دستی، الکتروتراپی و سایر روش ها مانند گرما یا سرما درمانی باشد. فیزیوتراپیست ها همچنین از آموزش و مشاوره به بیماران برای کمک به مدیریت شرایط و جلوگیری از آسیب یا ناتوانی بیشتر استفاده می کنند.

ورزش درمانی جزء کلیدی فیزیوتراپی است و شامل استفاده از فعالیت بدنی برای تقویت حرکت، قدرت و استقامت می باشد. فیزیوتراپیست ها ممکن است تمرینات متناسب با نیازها و توانایی های بیمار را تجویز کنند و یا از تجهیزاتی مانند وزنه، نوارهای مقاومتی و دستگاه های ورزشی برای تسهیل تمرینات استفاده کنند. ورزش درمانی همچنین ممکن است شامل تمرینات کششی و انعطاف‌پذیری و هوازی باشد.

درمان دستی یکی دیگر از جنبه های مهم فیزیوتراپی است و شامل استفاده از تکنیک های عملی برای دستکاری بافت های نرم و مفاصل بدن است. درمان دستی ممکن است شامل تکنیک هایی مانند ماساژ، تحرک مفصل و کار با دست باشد و اغلب برای درمان بیماری های اسکلتی- عضلانی مانند کمردرد، گردن درد و درد مفاصل استفاده می شود.

الکتروتراپی نوعی درمان است که از تحریک الکتریکی برای بهبود و تسکین درد استفاده می کند. الکتروتراپی ممکن است شامل روش هایی مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی ماهیچه ها، و تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) باشد. این روش ها ممکن است برای درمان شرایط مختلفی مانند کشیدگی عضلات و رگ به رگ شدن استفاده شوند.

ویژگی های لازم برای یک فیزیوتراپ خوب بودن چیست؟

در رشته ی فیزیوتراپی، فیزیوتراپ با طیف وسیعی از بیماران، از جمله بیماران عفونی، معلولان ذهنی و جسمی و بیماران آسیب دیده از صدمات ورزشی مواجه می شود؛ در نتیجه باید از قدرت و توانایی روحی و جسمی خوبی برخوردار باشد تا بتواند این فشار کاری را تحمل کند. به علاوه معمولا بیمارانی که نیاز به فیزیوتراپی دارند روحیه خوبی ندارند و یک فیزیوتراپ خوب باید بتواند روحیه خود را حفظ کرده و به بیمار و همراهانش روحیه مثبتی القا کند.

یک فیزیوتراپ خوب باید صبر و حوصله زیادی داشته باشد؛ زیرا ممکن است بیمارانی داشته باشد که روند درمانشان به کندی پیش می رود و به درمان طولانی تر نیاز دارند.

گفتیم که فیزیوتراپ، با طیف وسیعی از بیماران کار می کند؛ در نتیجه ممکن است نیاز به جابجایی بیمار با سن و وزن های مختلف داشته باشد، تا بتواند بیمار را در پوزیشن خاصی که برای درمان نیاز دارد قرار دهد و یا ممکن است لازم باشد نیرو و فشار زیادی به عضلات و ماهیچه های بیمار وارد کند. بنابراین بهتر است فیزیوتراپ از توانایی جسمی مناسبی برای این کار برخوردار باشد.

همچنین گفتیم که فیزیوتراپ برای درمان بیمار، از روش های مختلفی مانند ماساژ درمانی و یا الکتروتراپی استفاده می کند؛ در نتیجه فیزیوتراپی که خلاقیت بیشتری برای تهیه روش و روند درمان داشته باشد، می تواند در شغل خود موفق تر باشد.

با توجه به اینکه فیزیوتراپ با بدن انسان و دستگاه های فیزیوتراپی سروکار دارد، دانشجوی فیزیوتراپی باید به دروس فیزیک و زیست علاقه مند و در این دروس توانمند باشد.

موقعیت شغلی و بازار کار رشته فیزیوتراپی چگونه است؟

این رشته از رشته های پرطرفدار پیراپزشکی است که به دلیل این که فقط در ۱۵ دانشگاه دولتی در ایران ارائه می شود هنوز اشباع نشده و بازار کار آن به دلایلی که در ادامه اشاره می کنیم رو به افزایش است.

سالمندان درصد قابل توجه ای از مراجعان به فیزیوتراپ ها را تشکیل می دهند. با توجه به رشد مداوم جمعیت سالمندان جامعه، میزان مراجعات سالمندان برای حرکات توانبخشی بیشتر شده و باعث رشد بازار این حرفه شده است.

مورد دیگری که باعث رشد بازار کار رشته‌فیزیوتراپی شده، زندگی مدرن است. زندگی ماشینی، بی تحرکی و نشستن زیاد، باعث بروز مشکلات جسمی و حرکتی زیادی شده که نیاز جامعه به فیزیوتراپ ها را بالا برده است.

فارغ التحصیلان رشته فیزیوتراپی از نظر آینده ی شغلی مشکل زیادی ندارند. این افراد می توانند بعد از فارغ التحصیلی در بیمارستان ها، مراکز درمانی، مراکز هلال احمر، فدراسیون ها، مراکز ورزشی، مراکز فیزیوتراپی و توانبخشی و … مشغول به فعالیت شوند. علاوه بر این می توانند پس از کسب مهارت و تجربه لازم و گذراندن طرح، اقدام به تاسیس مراکز خصوصی فیزیوتراپی کنند و کسب و کار خود را راه اندازی کنند.

درآمد رشته ی فیزیوتراپی

در مورد درآمد رشته‌فیزیوتراپی نمی توان آمار دقیقی ارائه کرد؛ اما به طور کلی فیزیوتراپی از رشته های پردرآمد رشته ی تجربی محسوب می شود. میزان درآمد در این رشته به عوامل بسیاری بستگی دارد. میزان تجربه و مهارت فرد از عوامل بسیار تاثیر گذار در درآمد این رشته است. همچنین عوامل محیطی بسیاری مانند محیط کاری بر میزان درآمد تاثیر می گذارند. فردی که در یک مرکز خصوصی فیزیوتراپی کار می کند، به مراتب بیشتر از کسی که در یک بیمارستان دولتی کار می کند، درآمد دارد. همچنین تاسیس یک مرکز فیزیوتراپی شخصی می تواند درآمد بسیار بیشتری داشته باشد.

در مورد درآمد رشته‌فیزیوتراپی در سایر کشور ها می توان گفت متوسط درآمد فیزیوتراپیست ها در کشور آمریکا ، بیش از ۸۵ هزار دلار می باشد. این مبلغ در کشور استرالیا ، بیش از ۶۰ هزار دلار در سال و برای فیزیوتراپیست های کشور انگلستان ، بسته به سمت شغلی ، بین ۳۰ تا بیش از ۶۲ هزار دلار تخمین زده می شود. بنابراین می توان گفت فارغ التحصیلان رشته‌فیزیوتراپی از درآمد خوبی نسبت به قشر عظیمی از جامعه برخوردار بوده و نگرانی بابت کسب درآمد نخواهند داشت.

مزایا و معایب رشته ی فیزیوتراپی

از نکات مثبت این رشته این است که مدت تحصیل آن ۴ سال است و برخلاف رشته پزشکی به مدت تحصیل ۸ ساله نیاز دارد. در نتیجه فارغ التحصیلان فیزیوتراپی می توانند بسیار زودتر وارد بازار کار شوند. همچنین در کنکور سراسری نیاز به رتبه های بسیار بالا مانند رشته پزشکی ندارد و راحت تر می توان به این رشته وارد شد.

فارغ‌التحصیلان فیزیوتراپی، استرس‌های سایر رشته‌های پزشکی را ندارند. همچنین به دلایل نوظهور بودن و نیاز جوامع و زندگی‌های ماشینی به علم فیزیوتراپی مخصوصأ در دهه‌های اخیر، انتظار می‌رود بازار کار این رشته به سمت اشباع شدن پیش نرفته و فیزیوتراپیست‌ها به درآمد خوبی نیز دست یابند. به علاوه، برای فارغ‌التحصیلان این رشته این امکان وجود دارد که از لحاظ شغلی کاملأ مستقل بوده و کسب و کار خود را نیز به راحتی راه بیندازند.

رشته فیزیوتراپی معایب زیادی ندارد و مزایای این رشته تحصیلی به مراتب بیشتر از معایب آن است. یکی از مهم‌ترین معایب و دشواری‌های رشته‌فیزیوتراپی حجم بالای دروس این رشته است. داوطلبان در مدت زمان ۴ سال تا فارغ‌التحصیلی باید دروس مختلفی را با حجم بالا مطالعه کنند. یکی دیگر از دشواری‌های این رشته به توان بدنی مربوط می‌شود. فیزیوتراپیست‌ها برای درمان افراد بیمار از توان بدنی خود استفاده می‌کنند. همین موضوع نیز موجب می‌شود که آن‌ها در طولانی مدت دچار مشکل در اندام‌های حرکتی خود شوند.

روند تحصیل رشته ی فیزیوتراپی

فیزیوتراپی که جزو رشته‌های زیر گروه یک علوم تجربی محسوب می‌شود، در سال‌های اخیر، بین رشته‌های پیراپزشکی بیش‌تر مورد توجه قرار گرفته است. از آن جایی که ظرفیت این رشته به نسبت متقاضیان آن کم‌تر است، قبولی رشته‌فیزیوتراپی نیازمند یک برنامه‌ریزی دقیق و کسب درصدها و رتبه قبولی حد نصاب را می‌طلبد.

همچنین علاوه‌بر ظرفیت، رشته فیزیوتراپی جزو لیست رشته‌های تحصیلی با گزینش بومی و دارای تعهد خدمت در دانشگاه‌های علوم پزشکی بوده و در صورت انتخاب هر دانشگاه در هر شهری باید به مدت سه برابر تحصیل در آن شهر خدمت کند. بعلاوه این رشته پذیرش بومی _ قطبی دارد. در ایران ما ۵ قطب داریم و کسانی که بومی هر قطب باشند، احتمال قبولی در فیزیوتراپی آن‌ها نسبت به رتبه برابر یک داوطلب غیربومی بیش‌تر خواهد بود.

طبق دفترچه انتخاب رشته سازمان سنجش کشور، در سال ۱۴۰۰ مجموع ظرفیت رشته‌فیزیوتراپی در دانشگاه‌های سراسری معادل ۳۵۷ نفر بوده که از این میان، ۲۸۷ نفر ظرفیت پذیرش در دوره روزانه و در حدود ۶۱ نفر نیز ظرفیت پذیرش در پردیس خودگردان بوده است. همچنین از این میان، ۷ نفر ظرفیت دارای تعهد خدمت و ۲ نفر ظرفیت به مناطق محروم اختصاص یافته بود. اما به طور کلی، متقاضیان رشته‌فیزیوتراپی ۰۴/۰ درصد از کل داوطلبان رشته تجربی را تشکیل داده بودند.

در مقطع کارشناسی فیزیوتراپی افراد باید چهار سال در دانشگاه تحصیل کنند و دروس را به صورت عملی و نظری و کارآموزی بگذرانند. همچنین در ترم آخر برای فارغ التحصیلی دانشجویان باید یک مطلب را به صورت تحقیق در اختیار اساتید قرار دهد که این تحقیق با عنوان رساله او برای گرفتن مدرک به حساب می آید.

دانشجویانی که از مقطع کارشناسی رشته‌فیزیوتراپی فارغ التحصیل شوند، می توانند تا مقطع دکتری به ادامه تحصیل بپردازند. اما مجاز به شرکت در هر رشته ای نمی باشند. این افراد باید رشته هایی از مقطع کارشناسی ارشد را انتخاب کنند که مدرک کارشناسی رشته‌فیزیوتراپی ، مورد قبول برای آن ها باشد. در مقطع دکتری نیز همین روال با توجه به مدرک کارشناسی ارشد وجود دارد.