یکی از مراکز علمی و آموزشی در هر کشوری، دانشگاه های آن کشور می باشند. افرادی که در کنکور سراسری شرکت می کنند باید با انواع دانشگاه ها در ایران آشنایی داشته باشند تا بتوانند متناسب با رشته تحصیلی خود و رتبه ای که در کنکور کسب کرده اند بهترین دانشگاه را انتخاب کنند.
انواع دانشگاه ها در ایران به طور کلی به یکی از دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وابسته هستند. موسسات آموزش عالی و مراکز تربیت معلم، وابسته به سایر وزارتخانه ها می باشند. پذیرش انواع دانشگاه ها از طریق کنکور سراسری، آزمون اختصاصی دانشگاه یا بدون کنکور انجام می پذیرد.
حدود ۲۵۶۹ دانشگاهی که در ایران وجود دارند با یکدیگر شباهت ها و تفاوت هایی دارند. این تفاوت ها سبب شده اند که برخی از دانشگاه ها نسبت به سایر آنها درجه علمی بالاتر و برتری های بیشتری داشته باشند. مواردی همچون زیر ساخت ها، اساتید مجرب، اعضای هیئت علمی، امکانات رفاهی و آموزشی، خدمات کتابخانه ای، خدمات اداری، کیفیت آموزش و… از جمله مواردی هستند که سبب ایجاد تفاوت میان دانشگاه ها می شوند.
شناخت انواع دانشگاه ها در ایران جزء مسائل مهمی است که فرد کنکوری نباید نسبت به آن بی تفاوت باشد. انتخاب هوشمندانه دانشگاه سبب رشد تحصیلی فرد شده و در مسیر شغلی او نیز تاثیر بسیاری خواهد داشت. در سیستم آموزشی ایران ۷ نوع دانشگاه وجود دارد که عبارتند از:
- دانشگاه های دولتی (روزانه و شبانه)
- دانشگاه های آزاد اسلامی
- دانشگاه های پیام نور یا آموزش از راه دور
- دانشگاه های غیرانتفاعی
- دانشگاه های جامع علمی و کاربردی
- دانشگاه های مجازی
- پردیس های خودگردان وابسته به دانشگاه های دولتی
سیستم آموزشی انواع دانشگاه ها در ایران به سه شکل حضوری، نیمه حضوری و مجازی می باشد. در ادامه این مطلب هر کدام از این دانشگاه ها را معرفی خواهیم کرد تا بتوانید با دید بهتری دانشگاه مورد نظر خود را انتخاب کنید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
معرفی دانشگاه های دولتی (سراسری)
در میان انواع دانشگاه ها در ایران، دانشگاه دولتی بالاترین رتبه و سطح را به خود اختصاص داده است. مدرک تحصیلی دانشگاه دولتی نسبت به سایر دانشگاه ها از اعتبار بالاتری برخوردار است. سطح علمی بالای این دانشگاه ها، پذیرفتن رتبه های برتر کنکور، واحدهای درسی، حضور اساتید مجرب و… سبب برتری این دانشگاه ها شده اند.
برای ورود به دانشگاه های دولتی باید از فیلتر کنکور سراسری گذر کرده و رتبه خوبی کسب کنید. دانشگاه های سراسری در دو گروه روزانه و شبانه دانشجو می پذیرند. دانشجویان روزانه و شبانه از امکانات مشابه بهره می برند. به عنوان مثال هر دو گروه از یک کلاس درس و اساتید یکسانی بهره برده و برنامه درسی مشابهی هم دارند. تفاوت اصلی میان این دو دوره، پرداخت یا عدم پرداخت شهریه است.
دانشجویان دوره روزانه الزامی به پرداخت شهریه ندارند و به صورت کاملا رایگان به تحصیل می پردازند اما بعد از پایان دوره تحصیل از آنان تعهد خدمت در ایران برای مدت مشخصی گرفته می شود. این تعهد به خدمت برای دانشجویان منطقه یک، ۶ ماه به ازای هر ترم است اما برای دانشجویان منطقه دو به ازای هر ترم تحصیلی یک سال می باشد. اگر فرد تمایلی به ارائه خدمت نداشته باشد می تواند به صورت یکجا هزینه تحصیل را بپردازد. برای افرادی که توان مالی پرداخت شهریه دانشگاه را ندارند، دانشگاه های سراسری بهترین انتخاب هستند.
دانشجویان دوره شبانه، تحصیل رایگان ندارند اما شهریه پرداختی آنها به مراتب از شهریه های دانشگاه آزاد و غیر انتفاعی و… کمتر است. تعهد خدمت ذکر شده شامل دانشجویان دوره شبانه نمی شود. کلاس های درسی دانشگاه های سراسری حضوری می باشد. این کلاس ها با توجه به واحدهای درسی دانشجو از صبح تا عصر در ساعات مشخصی برگزار می شوند.
نکته ای که در رابطه با دانشگاه های دولتی روزانه وجود دارد این است که اگر فردی در این دوره پذیرفته شود اما تصمیم به انصراف بگیرد، سال آینده اجازه شرکت در کنکور سراسری را نخواهد داشت.
برخی از دانشگاه های دولتی (سراسری) ایران عبارتند از:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه فردوسی مشهد
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه علامه طباطبائی
- دانشگاه تبریز
- دانشگاه محقق اردبیلی
- دانشگاه شیراز
- دانشگاه خوارزمی
- دانشگاه اصفهان
- دانشگاه ارومیه
- دانشگاه گیلان
- دانشگاه الزهرا
- دانشگاه قم
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- دانشگاه بیرجند
- دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه صنعتی مالک اشتر
- و…
معرفی دانشگاه های آزاد اسلامی
در میان انواع دانشگاه ها در ایران، دانشگاه آزاد جزء گسترده ترین دانشگاه ها می باشد که حدود ۱۳۴ واحد دارد. این دانشگاه مقاطع تحصیلی کاردانی تا دکتری و بیشتر رشته های تحصیلی موجود در کشور را پوشش می دهد.
نحوه پذیرش در دانشگاه آزاد اسلامی به صورت شرکت در کنکور سراسری یا برای برخی از رشته ها بدون کنکور می باشد. طبق آیین نامه های وزارت علوم، فارغ التحصیلان دانشگاه های آزاد اسلامی از جهت جذب در بازار کار یا ادامه تحصیلی با فارغ التحصیلان دانشگاه های سراسری تفاوتی ندارند. بیشتر اعضای هیات علمی دانشگاه های آزاد، تحصیلات دکتری داشته و در درجه استادیاری قرار دارند.
یکی از تفاوت های اصلی دانشگاه های آزاد اسلامی با دانشگاه های دولتی در پرداخت شهریه می باشد. دانشجویان دانشگاه آزاد در هر ترم تحصیلی باید مبلغی به عنوان شهریه ثابت بپردازند. علاوه بر این شهریه با توجه به عملی یا تئوری بودن دروس و تعداد واحدهای اخذ شده در هر ترم، دانشجویان باید مبلغی تحت عنوان شهریه متغیر به حساب دانشگاه واریز کنند. معمولا امکان پرداخت اقساطی شهریه در این دانشگاه وجود دارد.
برای افرادی که در کنکور سراسری موفق به کسب رتبه لازم برای دانشگاه های دولتی نشده اند و امکان شرکت در کلاس های حضوری و پرداخت شهریه را دارند، دانشگاه های آزاد اسلامی انتخاب مناسبی می باشند. تاسیس دانشگاه آزاد در بسیاری از شهرهای ایران و امکانات رفاهی و آموزشی خوبی که دارند از جمله مزایای دانشگاه های آزاد اسلامی بشمار می آیند.
دانشگاه پیام نور
یکی دیگر از دانشگاه های ایران، دانشگاه پیام نور می باشد. این دانشگاه در سراسر کشور، واحدهای بسیاری تاسیس کرده و معمولا آموزش در آن به صورت نیمه حضوری است و در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می پذیرد. تعداد کلاس های درس حضوری این دانشگاه در سال های اخیر افزایش یافته است.
معمولا دانشجویان به دو شکل رسمی (از طریق کنکور) یا فراگیر در مقطع کارشناسی ارشد ( بدون کنکور) جذب دانشگاه پیام نور می شوند. نحوه ثبت نام دانشجویان فراگیر بدین شکل است برای یک ترم در یکی از واحدهای پیام نور اقدام به ثبت نام به عنوان دانشپذیر می کنند و واحدهای یک ترم تحصیلی را می گذرانند و در صورت قبولی می توانند به عنوان دانشجوی فراگیر برای ترم دوم ثبت نام کنند. لازم به ذکر است در مدرک تحصیلی این دانشجویان عنوان فراگیر درج نمی شود.
برای افرادی که به دنبال ارتقای شغلی هستند اما امکان شرکت منظم در کلاس های درس را ندارند در میان انواع دانشگاه ها در ایران، واحدهای پیام نور گزینه مناسبی می باشند. شهریه مناسب دانشگاه پیام نور سبب شده که سالانه تعداد بسیاری دانشجو، جذب واحدهای این دانشگاه شوند. برخی از مزایای ثبت نام در دانشگاه های پیام نور عبارتند از:
- شهریه کمتر در مقایسه با دانشگاه های آزاد و غیر انتفاعی
- امکان تغییر رشته آسان
- تنوع رشته های بدون کنکور
- عدم الزام به حضور در کلاس
- امکان تحصیل در دو رشته به طور همزمان
مدرک دانشگاه پیام نور کاملا معتبر بوده و مورد تایید وزارت علوم است. فارغ التحصیلان واحدهای پیام نور مانند دانشگاه های سراسری و آزاد می توانند در مقطع تحصیلی بالاتر در انواع دانشگاه ها در ایران ادامه تحصیل دهند و مشکلی برای استخدام آنها وجود ندارد.
با توجه به اینکه دانشجویان دانشگاه های پیام نور باید تمام منابع اصلی را مطالعه کنند، بار علمی این دانشجویان زیاد بوده و به راحتی می توانند در آزمون های مقاطع بالاتر پذیرفته شوند. این نکته را در نظر داشته باشید که دانشگاه های پیام نور در رشته های پزشکی و پیراپزشکی دانشجو جذب نمی کنند.
معرفی دانشگاه های غیرانتفاعی
در میان انواع دانشگاه ها در ایران، دانشگاه غیرانتفاعی طرفداران خود را دارد. این دانشگاه در سال ۱۳۶۴ با هدف گسترش آموزش عالی به جهت افزایش سطح دانش جامعه تاسیس شد. این دانشگاه زیر نظر وزارت علوم بوده و غیردولتی می باشد. پذیرش دانشجو در این دانشگاه از طریق کنکور سراسری بوده اما در برخی از رشته ها می توانید بر اساس سوابق تحصیلی ثبت نام کنید.
برای تحصیل در دانشگاه های مختلف غیرانتفاعی باید شهریه بپردازید. شهریه واحدهای مختلف این دانشگاه با توجه به سطح امکانات رفاهی و آموزشی متفاوتی که دارند یکسان نیست. رشته های ارائه شده در دانشگاه های غیرانتفاعی بیشتر در حوزه علوم انسانی و مهندسی می باشد و از تنوع رشته زیادی برخوردار نیستند.
این دانشگاه در مقایسه با دانشگاه های دولتی و آزاد، سطح پایین تری دارد. اگر قصد تحصیل در دانشگاه غیرانتفاعی دور از محل سکونت خود را دارید لازم است بدانید که این دانشگاه تعهدی در قبال ارائه خوابگاه ندارد. با توجه به اینکه دانشگاه های غیرانتفاعی مورد تایید وزارت علوم هستند؛ اعتبار مدرک آنها از نظر ادامه تحصیل و اشتغال با سایر دانشگاه ها تفاوتی ندارد.
معرفی دانشگاه جامع علمی و کاربردی
یکی دیگر از انواع دانشگاه ها در ایران، دانشگاه جامع علمی و کاربردی می باشد که وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. افزایش مهارت های حرفه ای و ارتقای سطح مهارت شاغلین از اهداف اصلی تاسیس این دانشگاه می باشد. پذیرش دانشجو در این دانشگاه در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد صورت می گیرد. برخی از مزایای تحصیل در این دانشگاه عبارتند از:
- بالا بودن لیست دروس عملی
- پذیرش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی و بدون کنکور
- کم بودن شهریه در مقایسه با دانشگاه آزاد
رشته های دانشگاه علمی و کاربردی در چهار گروه کشاورزی، صنعت، فرهنگ و هنر و مدیریت و خدمات اجتماعی ارائه می شوند. ثبت نام در دانشگاه های علمی و کاربردی در مقطع کاردانی و کارشناسی در شهریور و دی ماه هر سال انجام می شود.
معرفی دانشگاه مجازی
در میان انواع دانشگاه ها در ایران، دانشگاه های مجازی این امکان را فراهم کرده اند که بتوانید بدون محدودیت مکانی و زمانی به تحصیل بپردازید. مانند بسیاری از دانشگاه ها پذیرش در این دانشگاه از طریق کنکور سراسری یا بدون کنکور انجام می شود.
دانشجویان دانشگاه مجازی برای گذراندن دروس و واحدهایی که اخذ کرده اند در کلاس های آنلاین دانشگاه شرکت می کنند اما امتحانات به صورت حضوری برگزار می شوند. در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد می توانید در این دانشگاه ثبت نام کنید. دانشجویان در صورت پرداخت شهریه مصوب می توانند در کلاس های درس شرکت نمایند. مدرک اخذ شده از بسیاری از دانشگاه های مجازی را وزارت علوم تایید می کند.
ثبت نام در دانشگاه های پردیس خودگردان
در ادامه مطلب معرفی انواع دانشگاه ها در ایران نوبت به معرفی دانشگاه های پردیس خودگردان می رسد. این دانشگاه ها در واقع شعبه ای از دانشگاه های دولتی می باشند اما برای تحصیل در آنها ملزم به پرداخت شهریه هستید. با توجه به تعداد واحدهای انتخابی داوطلب و رشته او، شهریه این دانشگاه تعیین می گردد. در ازای پرداخت شهریه می توانید در دانشگاه های دولتی معتبر ثبت نام کنید.
جذب دانشجو در دانشگاه های پردیس خودگردان از طریق آزمون سراسری یا اختصاصی انجام می شود. امکان ثبت نام بدون آزمون در برخی از رشته های دانشگاه پردیس خودگردان وجود دارد. تا قبل از سال ۹۲ برای پذیرش دانشجو در پردیس های خودگردان شرط مصاحبه هم وجود داشت اما در حال حاضر این شرط فقط در دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه امیر کبیر وجود دارد.
رشته های تحصیلی این دانشگاه ها محدود بوده و بیشتر شامل رشته های تجربی می باشند. این دانشگاه ها در رشته های علوم انسانی پذیرش دانشجو ندارند و در کنکور ریاضی فقط دانشگاه پردیس خودگردان صنعتی شریف و امیر کبیر دانشجو می پذیرند.
امکانات رایگان دانشگاه های دولتی شامل دانشجویان پردیس های خودگردان نمی شوند. در واقع جز در موارد خاص به این دانشجویان امتیاز ویژه ای تعلق نخواهد گرفت. مدرک پردیس خودگردان مانند مدرک دانشگاه سراسری روزانه بوده اما در مدرک عبارت پردیس دانشگاهی ذکر می شود.
برخی از رشته های پرطرفدار در دانشگاه های پردیس خودگردان عبارتند از:
- پزشکی
- پرستاری
- دندان پزشکی
- مامایی
- داروسازی
- علوم آزمایشگاهی
- هوشبری
- بینایی سنجی
- شنوایی سنجی
- فیزیوتراپی
- و…
