آنچه در این مقاله خواهید خواند:
معرفی رشته علوم تغذیه
علوم تغذیه از جمله رشته های معروف و محبوب در گروه پر متقاضی تجربی است که به دانشجویان خود آموزش می‌دهد که هر آنچه ما انسان ها در قالب رژیم غذایی مصرف می کنیم بر چگونگی فعالیت های جسمی و روانی ما اثرگذار است. رژیم غذایی نادرست یا سوء تغذیه موجب ایجاد بیماری های مختلف در انسان می شود. مثل چاقی، اختلالات معده و روده، فشار خون بالا یا پایین و مواردی از این قبیل. به طور کلی افراط و تفریط در مصرف هر ماده ای می تواند موجب ایجاد یک سری بیماری ها و نارسایی ها در بدن ما شود که هدف این رشته، آگاه سازی مردم از میزان دقیق مصرف مواد غذایی گوناگون است.
شاخه های رشته علوم تغذیه
الف) تغذیه گروه های سنی مختلف و خاص مثل کودکان و نوجوانان، سالمندان و معلولین.
ب) تغذیه بالینی بیماران و مراجعین
تاثیر به سزایی که رژیم غذایی بر روی سلامت جسمی و روحی انسان میگذارد باعث شده است که این رشته به یکی از رشته های پرطرفدار تبدیل شود. هدف از این رشته ارزیابی ارزش های متریال غذایی و چگونگی انتخاب رژیم غذایی مناسب برای بهبود هر چه زودتر بیماری ها و کمک به حفظ سلامت انسان‌ها می باشد. شخصی که درس خوانده و متخصص این رشته می شود بایستی موضوعات مرتبط با رژیم غذایی و ارزش مواد غذایی در سلامتی را بررسی کرده و در جلوگیری از ابتلا به بیماری ها فعالیت مفیدی داشته باشد.
این رشته در مقطع لیسانس یا کارشناسی به طور کلی ۱۳۰ واحد درسی را شامل میشود و دارای دو گرایش می باشد که عبارتند از:
- تغذیه انسانی
- تغذیه بالینی
دروس کارشناسی این رشته
دروس عمومی:
ادبیات فارسی، زبان انگلیسی عمومی، تربیت بدنی ۱ و ۲، جمعیت و تنظیم خانواده، دو درس از درس های مبانی نظری اسلام، آشنایی با منابع اسلامی، یک درس از دروس اخلاق اسلامی، انقلاب و تاریخ.
دروس پایه:
بیوشیمی مقدماتی، آناتومی، فیزیولوژی، آمار حیاتی، روش های مطالعه و یادگیری، اپیدمیولوژی بیماری ها، بهداشت عمومی، میکروب شناسی عمومی، انگل شناسی، مبانی روانشناسی و جامعه‌شناسی پزشکی.
دروس اصلی:
تغذیه اساسی ۱ و ۲، فیزیولوژی تغذیه، اثر فرآیند بر ارزش غذا، بیوشیمی متابولیسم، بهداشت و مسمومیت های غذایی، میکروب شناسی مواد غذایی، شیمی تجزیه مواد غذایی، اصول و روش های نگهداری مواد غذایی، زبان تخصصی، داروشناسی، مدیریت خدمات غذایی، کاربرد رایانه در علوم تغذیه، اصول تنظیم برنامههای غذایی، اصول ایمونولوژی، اکولوژی غذا و تغذیه، پاتوفیزیولوژی.
دروس تخصصی:
تغذیه در دوره های مختلف زندگی، روش تحقیق در علوم بهداشتی، تغذیه گروه ها و شرایط ویژه، رژیم درمانی ۱ و ۲، اصول آموزش و مشاوره تغذیه، بیماری های ناشی از سوء تغذیه، اصول برنامه ریزی و مدیریت برنامه های تغذیه ای، ارزیابی وضع تغذیه، خدمات تغذیهای در نظام مراقبت های بهداشتی، اصطلاحات پزشکی و بیمارستانی، سمینار تغذیه، پروژه.
ادامه تحصیل در رشته علوم تغذیه
افرادی که در مقطع لیسانس این رشته تحصیل می کنند، این امکان را دارند که در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز ادامه تحصیل دهند. این رشته در مقطع کارشناسی ارشد دارای سی و دو واحد درسی می باشد که بیست واحد آن تخصصی اجباری و شش واحد آن تخصصی اختیاری و شش واحد پایان نامه است. دانشگاه های زیر در این رشته دانشجو میپذیرند:
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشگاه علوم پزشکی اهواز
- دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
- دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
- دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات
توانایی های لازم برای تحصیل در رشته تغذیه
برای تحصیل در این رشته، افراد بایستی دارای روحیه خدماتی بوده و صبر و شکیبایی بالایی داشته باشند تا بتوانند با صبر و آرامش بیماران خود را راهنمایی نموده و به آنها خدمات مورد نیازشان را ارائه دهند. فارغ التحصیلانی که می خواهند بعد از گرفتن مدرک خود دفتر مشاوره غذایی افتتاح کنند، بایستی حداقل سه سال سابقه کار در بیمارستان را داشته باشند. کسانی که در این رشته تحصیل می‌کنند باید درس های زیست و شیمی آنها خیلی قوی باشد.
بازار کار رشته تغذیه
در مورد بازار کار این رشته باید بدانید که این رشته در وزن نسبتا مطلوبی قرار دارد افرادی که در این رشته فارغ التحصیل می شوند می توانند به عنوان کارشناس تغذیه در بیمارستان ها ،کارخانه های تولید مواد غذایی، کلینیک رژیم درمانی و نیز پزشکان غددی همکاری داشته باشند. افرادی که در مقطع دکترا فارغ التحصیل می شوند نیز می‌توانند به تدریس در دانشگاه بپردازند.
حقوق و درآمد
در مورد میزان دقیق حقوق و درآمد متخصصان این رشته اطلاعات چندان دقیقی در دسترس نیست. اما در صورتی که این افراد در ارگان های دولتی استخدام شوند می توان گفت که مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می کنند و چنانچه در بخش خصوصی مشغول به کار شوند، با توجه به اینکه سطح تحصیلات و سابقه کار آنها به چه صورت هست و نیز کیفیت کاری که انجام می دهند، حقوق دریافتی متفاوتی خواهند داشت.
سایر دانشگاه های پذیرنده:
- علوم پزشکی تبریز
- علوم پزشکی اصفهان
- علوم پزشکی شوشتر
- علوم پزشکی جندی شاپور
- علوم پزشکی زاهدان
- علوم پزشکی شیراز
- علوم پزشکی بقیه الله
- علوم پزشکی بوشهر
- علوم پزشکی یاسوج
- علوم پزشکی لرستان
- علوم پزشکی کرمان
- علوم پزشکی کاشان
- علوم پزشکی زابل
اهمیت رشته علوم تغذیه
اهمیت غذای مصرفی بر سلامت و کیفیت زندگی غیر قابل انکار است. بسیاری از مطالعات رابطه بسیار نزدیکی بین بیماری های جدی و رژیم غذایی نامناسب پیدا کرده اند. به عنوان مثال، با یک رژیم غذایی سالم می توان از بسیاری از بیماری ها مانند فشار خون، بیماری های قلبی و دیابت پیشگیری کرد و یا به تاخیر انداخت. برای یک زندگی سالم، هم ورزش و هم تغذیه مناسب از ضروریات هستند.
اصولاً تغذیه کافی و متعادل به این معناست که آنچه بدن به آن نیاز دارد را در سطح کافی و در زمان لازم ارائه دهد. علاوه بر همه اینها، رژیم غذایی، توانایی افراد برای مصرف مواد مغذی مورد نیاز برای رشد، تکامل و عمر طولانی با بدنی سالم است. برخی از مشکلات زمانی به وجود می آیند که مواد مغذی مورد نیاز بدن به طور کامل و کافی مصرف نشود. در این شرایط و موارد مشابه، رشد و نمو با مانع مواجه می شود و سلامت انسان آسیب می بیند.
تغذیه سالم چیست؟
به طور کلی، افراد برای داشتن یک زندگی سالم به حدود ۵۰ ماده مغذی نیاز دارند. همه این غذاها باید تقریباً هر روز مطابق با نیازهای شخصی مصرف شوند. این کار برای یک رژیم غذایی سالم بسیار مهم است. کمبود در مصرف این مواد، مشکلات مختلف فیزیولوژیکی و روانی را به همراه دارد. هنگامی که مواد مغذی به نسبت های مورد نیاز بدن دریافت نمی شوند، بافت های بدن نمی توانند به طور کامل ساخته شوند. به همین دلیل سوء تغذیه رخ می دهد.
با این حال، خوردن بیش از حد لازم نیز یک وضعیت منفی است. در این صورت، این مواد مغذی بسیار بیشتر از نیاز بدن، مصرف می شوند. در این موارد تجمع چربی در بدن صورت می گیرد و این وضعیت برای سلامتی بسیار مضر است. حتی اگر تمام مواد مغذی لازم به اندازه کافی خورده شوند، برخی از عناصر مفید موجود در غذاها در صورت عدم انتخاب مناسب یا انتخاب روش های پخت اشتباه از بین می روند. در این حالت عناصر نمی توانند به طور کامل وظایف خود را در سیستم کاری بدن انجام دهند.
رژیم غذایی سالم چگونه است؟
اولین و اساسی ترین قانون یک رژیم تغذیه سالم همیشه دریافت کالری متناسب با سن و وضعیت فعالیت بدن است. اگر کالری بیشتری نسبت به سن و وضعیت فعالیت مصرف شود، افزایش وزن رخ می دهد. اگر کالری کمتری مصرف شود، کاهش وزن بیش از حد اتفاق می افتد. به طور کلی، مردان میانسال و سالم به طور متوسط به ۲۵۰۰ کالری در روز نیاز دارند و زنان در همین شرایط به طور متوسط به ۲۰۰۰ کالری در روز نیاز دارند. یکی از مهمترین عناصر یک رژیم غذایی سالم، عدم مصرف آرد و شکر تصفیه شده است.
برای یک رژیم غذایی سالم، مصرف مقدار زیادی سبزیجات و میوه ها ضروری است. سبزیجات را باید به صورت خام مصرف کرد نه تا حد امکان پخته. به جای آب میوه های بسته بندی شده، میوه های تازه مصرف شود یا میوه های تازه آب گرفته شود. به طور کلی مصرف روزانه ۵ وعده سبزی و میوه توصیه می شود. مصرف ماهی نیز برای سلامتی بسیار مهم است. در اینجا توصیه می شود ماهی حداقل ۲ وعده در هفته مصرف شود.
چرا رژیم غذایی سالم مهم است؟
به طور کلی افرادی که از رژیم های غذایی سالم پیروی می کنند ظاهر قوی تر و سالم تری دارند. بدن آنها در مقایسه با افرادی که رژیم غذایی نامتعادل و نامنظم دارند، انعطاف پذیرتر و فعال تر است. پوست آنها بسیار زیباتر، چشم ها و موهایشان بسیار سر زنده تر و درخشان تر و ماهیچه های آنها هم قوی بوده و رشد آنها کاملا طبیعی می باشد.
افرادی که رژیم غذایی متعادلی دارند، تمایل و انگیزه بیشتری برای کار خواهند داشت. این افراد قد و وزن ایده آلی نیز دارند. علاوه بر این، این افراد اغلب بیمار نمی شوند. اما در افرادی که دچار سوء تغذیه هستند، وضعیت برعکس است. حرکات آنها کند و بی میل است و ظاهر ناسالمی دارند. آنها خیلی چاق یا خیلی لاغر به نظر می رسند. ساختار پوستشان نیز ناسالم و خشک و زبر است. این افراد از سردردهای مکرر نیز شکایت دارند. آنها عموماً بی اشتها هستند و طبیعتی بی میل و خسته دارند.
مزایای تغذیه سالم چیست؟
رژیم غذایی سالم فواید زیادی دارد. اولین مورد از اینها کاهش وزن است. افراد دارای اضافه وزن می توانند با استفاده از سیستم های تغذیه سالم از شر اضافه وزن خود خلاص شوند. اضافه وزن و چاقی نیز مهمترین دلایل بسیاری از مشکلات سلامتی هستند. از مهم ترین این بیماری ها می توان به پوکی استخوان، سرطان ها، دیابت و بیماری های قلبی اشاره کرد. یکی دیگر از مزایای مهم این نوع رژیم غذایی، کاهش شدید خطر ابتلا به سرطان است. با افزایش مصرف میوه ها، سبزیجات و فیبر می توان خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و کبد را به میزان قابل توجهی کاهش داد. علاوه بر این، با یک رژیم غذایی سالم می توان قند خون را متعادل نگه داشت و دیابت را کنترل کرد.
با رسیدن به وزن ایده آل، ممکن است مصرف داروها کاهش یابد. در عین حال می توان از عوارض دیابت پیشگیری کرد. یک رژیم غذایی سالم و متعادل نیز فواید بسیار جدی بر سلامت قلب دارد. زیرا با یک رژیم غذایی مناسب و متعادل می توان هم فشار خون و هم کلسترول را کنترل کرد. علاوه بر همه اینها، کاهش استفاده از چربی های اشباع شده نیز برای سلامت قلب بسیار مهم است.
مسئولیت‌های کارشناسان علوم تغذیه
- تجزیه و تحلیل و ارزیابی ارزش مواد غذایی
- ارائه متد و دستورالعمل هایی برای افزایش ارزش غذایی مواد
- تشخیص نواقص و مشکلات رژیم غذایی
- ارائه برنامه غذایی درست و مناسب به بیماران
- اطلاع از آخرین آپدیت های این رشته
- ارائه مشاوره دقیق و درست در مورد رژیم درمانی به بیماران
- بررسی و ارزیابی تاثیرات برنامه غذایی بر فرد و ارائه برنامه غذایی جدید در صورت نیاز
- اطلاع از وضعیت روحی و جسمی بیماران و ارائه برنامه غذایی متناسب با شرایط آنها
- تنظیم رژیم غذایی اصولی برای مشاغل مختلف
- همکاری با پزشکان دیگر و ارائه رژیم درمانی برای بیماران دیابتی، قلبی، کلیوی، سرطانی و…
- بررسی درصد ویتامین ها، املاح و ارزش غذایی موجود در متریال غذایی
- برطرف کردن کمبودهای موجود در رژیم غذایی بیمار
کنکور و رشته علوم تغذیه
برای تحصیل در این رشته بایستی در کنکور سراسری تجربی شرکت نمایید. دروس زیست و شیمی از اصلی ترین دروس مهم برای قبولی در این رشته هستند. ضریب هر یک از درس های اصلی برای این رشته به این صورت است:
- زیست‌شناسی: ۴
- شیمی: ۳
- ریاضی: ۲
- فیزیک: ۲
گرایش‌های ارشد رشته علوم تغذیه
- علوم تغذیه
- تغذیه ورزشی
- تغذیه بالینی
- علوم بهداشتی در تغذیه
- علوم تغذیه در بحران ها و حوادث غیرمترقبه
گرایش‌های دکتری
- علوم تغذیه
- سیاست‌های غذا و تغذیه
- بیوشیمی بالینی
- سالمند‌شناسی
- انفورماتیک پزشکی
- نانو فناوری پزشکی
- سلامت در بلایا و فوریت‌ها
- اپیدمیولوژی
- سلامت و رفاه اجتماعی
- گفتار درمانی
- مددکاری اجتماعی
- بهداشت و ایمنی مواد غذایی
- ژنتیک انسانی
- انفورماتیک پزشکی
دانشگاه‌های ارائه دهنده:
- اراک
- شهید بهشتی
- بجنورد
- تبریز
- زاهدان
- مشهد
- بقیه الله
- شیراز
- سمنان
- کاشان
- اصفهان
- لرستان
- گرگان
- خلخال
- لارستان
- یاسوج
- مراغه
- شوشتر
- یزد
- همدان
- بندرعباس
- گناباد
- جندی شاپور
- زنجان
- زابل
- اهواز
- بوشهر
- کرمان
- دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات
- دانشگاه آزاد واحد مرند
- دانشگاه غیر انتفاعی وارستگان مشهد
در این مقاله از درس جت سعی کردیم به طور کامل رشته علوم تغذیه را به شما عزیزان معرفی کنیم و اهمیت آن را روشن سازیم. در صورت داشتن هر گونه سوال در مورد این رشته می‌توانید به طور کامل متن مقاله را مطالعه نمایید.
